 MÝMARLAR ODASI BASIN AÇIKLAMASI
MÜELLÝF MÝMAR VE MÜHENDÝSLERÝN ÝMZASI OLMAKSIZIN HAZIRLANACAK YENÝ YAPI RUHSATLARI ÝLE MESLEK MENSUPLARI ÝMAR SÜRECÝNDEN DIÞLANMIÞ, MÝMARÝ PROJELERÝN MÜELLÝFLÝK HAKLARI YOK SAYILMIÞTIR
4 Haziran 2018
02.05.2018 tarih ve 30409 (mükerrer) Resmî Gazete’de yayýmlanan teblið ile, TS 8737 no.lu yeni Yapý Ruhsatý Formu Standardý yürürlüðe girmiþtir. Tebliðin ardýndan Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan Mekansal Adres Kayýt Sistemi Yapý Belgeleri Uygulamasýnda ruhsat formu deðiþikliklerinin iþlenmesiyle; yapý sahibinin, yapý müteahhidinin, þantiye þefinin, yapý denetçilerinin (fenni mesullerin) ve proje müelliflerin ýslak imzalarýnýn yer aldýðý haneler kaldýrýlmýþtýr.
Yeni yapý ruhsatý standardýna göre; ruhsatý düzenleyen idare yetkilileri dýþýnda yalnýzca yapý denetim þirket yetkilisinin ýslak imzasý alýnmasý yapý ruhsatý düzenlenmesi için yeterli olmaktadýr. Buna karþýn imza haneleri kaldýrýlan alanlarda sorumlularýn isimlerinin ve ilgili bilgilerinin kaydedilmesi uygulamasý devam etmektedir.
Ülkemizde, sermaye ve rant odaklý, salt inþaat faaliyetleri üzerinden kurgulanmýþ ve son zamanlarda sürdürülebilir olmadýðý daha net biçimde anlaþýlan bir ekonomik düzende; planlama ve þehircilik ilkelerine baðlý kamu yararýný gözeten nitelikli mesleki hizmetleri, mesleki hak ve yetkileri, müelliflik ve telif haklarýnýn kamusal ve hukuki denetimini saðlayan bürokratik iþleyiþi yapý üretim sürecini yavaþlatan, yapý piyasasýnýn hýzlý iþ üretmesine engel olan unsurlar olarak algýlandýðý bilinmektedir.
Bu baðlamda, yapý ruhsatlarýnda proje müelliflerinin imzasýný kaldýran düzenlemenin; amacý dýþýnda uygulamalarla kent topraklarýnýn yaðmasýný hýzlandýrarak her alanda yýkým ve yoðun yapýlaþmanýn önünü açan 6306 sayýlý Afet Riski Altýndaki Alanlarýn Dönüþtürülmesi Hakkýnda Kanun, kentleþme ve planlama ilkelerinden uzak olarak hazýrlanan ve çoklu imar uygulamalarýna ve eþitsiz yapýlaþmaya neden olan Planlý Alanlar Ýmar Yönetmeliði, kaçak yapýlara ruhsat düzenleyerek meþrulaþtýrýlmasýný saðlayan ve kaçak yapýlaþmayý özendiren Ýmar Affý (Barýþý) ve sayýsýz KHK, torba yasa uygulamalarý ile birlikte düþünülmesi gerekmektedir.
Yapý projelerinde proje müelliflerinin imza yetkilerinin, ruhsat standardýnýn deðiþtirilmesi yoluyla kaldýrýlmasý; mesleki haklarýmýzý yok sayan diðer düzenlemelerin de meþrulaþtýrma gerekçesi olarak gösterilen “bürokrasinin azaltýlmasý” söylemiyle haklý gösterilmeye çalýþýlmasý asla kabul edilemez. Bu düzenlemeyle; sahteciliðin önü açýlmakta ve proje müelliflerinin eserleri üzerindeki tasarruflarý yok sayýlmaktadýr. Getirilen bu düzenleme ile ruhsat alma süreçlerinin, projelerin sahipleri mimar ve mühendislerin bilgisi ve onayý dýþýnda tamamlanmasý planlanmaktadýr. Proje müelliflerinin imzalarý alýnmadan hazýrlanacak olan yapý ruhsatlarýnda, ruhsat eki projelerinin ve proje tadilatlarýnýn denetimlerinin hangi yolla yapýlacaðý anlaþýlmamakla birlikte, bu durumun hukuki ve mesleki sorumluluðu uygulamayý yapan belediyeler ve ilgili tüm kamu kurum ve kuruluþlarýný geri dönülmez ve onarýlmaz hukuki sorumluluklar altýnda býrakacaktýr.
Yürürlüðe giren yeni yapý ruhsatý standardýnýn Föy 2/a içindeki açýklamalarda “Mimari proje müellifleri diðer görevliler ile birlikte bu formun usulüne uygun doldurulmasýndan sorumludur” yer almaktadýr. Mimari proje müelliflerinin imza koymadýklarý, hatta belki de hiç görmeyecekleri bir belgenin düzenlenmesinde hala sorumlu tutuluyor olmasý kabul edilemez bir düzenlemedir.
Yapý ruhsatý düzenleyen ilgili idarelerin kurumsal yapýlarýndaki eksiklikler ve denetimsiz imar uygulamalarý nedeniyle yaþanan sorunlarýn ve uzayan bürokratik iþlemlerin; proje müelliflerinin onay ve imzalarýnýn alýnmasý süreciyle baðlantýlýymýþ gibi yansýtýldýðý görülmektedir. Mesleki hak ve yetkiler, müelliflik ve telif haklarýnýn; bürokratik iþlem ve engel olarak gösterilmesi kabul edilemez. Bu hak ve yetkiler; toplumun nitelikli Mimarlýk ve Mühendislik hizmetlere eriþiminin ve saðlýklý bir yapýlý çevre üretiminin güvencesidir. Yapý ruhsatý formlarýndan mimari proje müellifinin imzasýnýn kaldýrýlmasý mimarýn 5846 sayýlý Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile korunan haklarýnýn ihlali sonucunu doðuracak ve bu anlamda pek çok uyuþmazlýðýn yaþanmasýna yol açacaktýr.
Yaþamakta olduðumuz “Ýmar Affý” sürecindeki gibi tamamen vatandaþýn beyanýna dayanarak, mühendis ve mimarlarý devre dýþý býrakmak ne kadar yanlýþ ise, ruhsat alma süreçlerinden mühendis ve mimarlarýn onaylarýný kaldýrmak da bir o kadar yanlýþtýr. Bürokrasiyi sadeleþtirmek adý altýnda mesleki haklarýmýzý devre dýþý býrakmak amacý taþýyan bu düzenleme, meslektaþlarýmýzýn mesleki anlamda kayýplar yaþamasýna sebep olacak bir uygulamadýr. Bu uygulamanýn, meslek odalarýnýn görüþleri alýnmadan ve deðerlendirilmeden yürürlüðe sokulmasý kabul edilemez. Ruhsat alma süreçleri mühendis ve mimarlarýn gözetiminde, onlarýn denetimde ve onayý ile yürütülmelidir.
Bu vesile ile; meslektaþlarýmýzýn ruhsat aþamasýnda bilgileri dýþýnda proje deðiþikliklerine karþý, projelerini Oda'da kayýt altýna aldýrmalarýnýn telif hakký ihlallerine karþý güvence saðlayacaðýný bir kez daha vurgulamak isteriz.
Bu tür uygulamalarýn doðuracaðý “sahte” meslek mensuplarý, denetimsiz yapýlaþma ve yeterli koþullarý taþýmayan kiþilerce üretilecek yapý projelerinin sebep olacaðý sorunlarýn gelecekte yaþanacak yargý süreçleriyle beraber daha büyük bürokratik engellere neden olacaðý da unutulmamalýdýr.
Söz konusu düzenleme mesleki haklarýn kýsýtlanmasý yoluyla; uzmanlarýn sunduðu nitelikli mimarlýk, mühendislik ve planlama hizmetlerinin de topluma ulaþmasýný ve meslek mensuplarýnýn yetkinliklerinin güvencesi olan meslek kuruluþlarýnýn ve kamu kurumlarýnýn topluma karþý sorumluluklarýný yerine getirmesini engelleyecek koþullar oluþturulmaktadýr.
Anýlan Teblið ile meslektaþlarýmýzýn ve diðer mühendislik disiplinlerinin yapý ruhsatlarý üzerindeki denetim yetkisinin kaldýrýlmasýna ek olarak, yapý sahiplerinin de kendi mülkleri üzerindeki imzalý onaylarýnýn ilga edilmesi; yapý sahibinin hangi mimari proje ile ruhsat alýndýðýný kontrol edememesi sonucuna yol açýlacak ve aðýr mülkiyet hakký ihlalleriyle karþýlaþýlacaktýr.
Konu ile ilgili Odamýzýn ve TMMOB’ye baðlý diðer meslek odalarýnýn çalýþmalarý devam etmekte olup, meslek haklarýmýza yapýlan bu saldýrýya karþý mücadelemizin kararlýlýkla sürdürüleceðini deðerli kamuoyu ve meslektaþlarýmýzýn bilgilerine sunarýz.
TMMOB MÝMARLAR ODASI |
PLANLI ALANLAR ÝMAR YÖNETMELÝÐÝ HAKKINDA BASIN AÇIKLAMASI
